پژوهشگروبلاگ شخصی قاسم صفایی نژاد

* این یادداشت به عنوان سرمقاله شماره 104 روزنامه سرخط منتشر شده است.

با روی کار آمدن یک مدیر ارشد در هر سازمانی، یکی از شعارهای مدیر جدید «شایسته سالاری» است و دوری از قبیله‌گرایی و باندبازی. این شعار جذاب در میان مسئولین عالی‌رتبه کشوری نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. مسئولین عالی‌رتبه کشوری که می‌توانند زیردستان و همکاران خود را نصب نمایند، شعار شایسته سالاری را به عنوان یکی از راهبردهای اصلی خود در انتخاب نفرات اعلام می‌نمایند. این اتفاق در مورد رئیس دولت که بار اصلی اداره کشور بر دوش او است، برای مردم بسیار مهم‌تر است.

همانطور که اطلاع دارید آقای روحانی، دولت خود را دولت فراجناحی و معیار انتخاب افراد کابینه را «شایسته سالاری» و «اعتدال» می‌دانند. اینکه مدیر شایسته در نظام جمهوری اسلامی کیست و چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد، یکی از سؤالات اساسی است که باید به آن بپردازیم. یکی از زوایایی که شایسته است از آن دید به موضوع بنگریم، نظرات رهبر معظم انقلاب در این باره است.

ایشان شایسته سالاری را یکی از گرایش‌های اصولی نظام می‌دانند و می‌فرمایند: «در نظام جمهورى اسلامى، تکریم شأن انسان، ارزش دادن به انسان، رشد دادن انسان، انسان را در کار شایسته خودش به کار گرفتن و نیروهاى او را در خدمت اهداف متعالى جوشاندن، یکى دیگر از گرایش‌هاى اصولى است.» (69/5/7) و در جایی دیگر یادآوری می‌کنند: «بزرگترین فسادها این است که در اجرا و اعمال قانون در جامعه تبعیض باشد و به شایستگی‌ها و صلاحیت‌ها و قابلیت‌هاى افراد توجه نشود.» (81/4/26)

همچنین ایشان معرفی الگو به عنوان ملاک و معیار شایستگی را یکی از اقدامات پیامبر اعظم (ص) می‌دانند که با مطرح کردن و نصب امیرالمؤمنین (ع) برای حکومت، معیارها و ارزش‌های حاکمیت را معلوم کردند که عبارت است از: «یک انسان مؤمن، داراى حد اعلاى تقوا و پرهیزکارى، فداکار در راه دین، بى‌رغبت نسبت به مطامع دنیوى، تجربه شده و امتحان داده در همه‌ میدان‌هاى اسلامى: میدان‌هاى خطر، میدان‌هاى علم و دانش، میدان قضاوت و امثال این‌ها.» (30/3/71)

رهبر انقلاب در جایی دیگر یکی از صفات مسئول شایسته را «انقلابی»، «شجاع» و «مؤمن» بودن او می‌دانند که لااقل در سطح توده عظیم مردم باید در این صفات درخشان باشد و می‌فرمایند: «آن کسى که اسلام را نمى‌پسندد و مقرّرات اسلامى را قبول نمى‌کند و براى خاطر دل بیگانگان و خوشامد دیگران، به انقلاب و ارزشهاى انقلابى اهانت مى‌کند و یا به خاطر ترس از دیگران، به جاى این‌که به ملت گرایش نشان دهد، به دشمن گرایش نشان مى‌دهد و آن کسى که تقواى لازم را ندارد و اهل معنویّات نیست و اهل دنیاست و فقط براى نام و نشان و استفاده‌ شخصى، این مسؤولیت را مى‌خواهد، او لایق و شایسته‌ این کار نیست.» (1/12/74)

همان‌طور که ملاحظه کردید «شایسته سالاری» در هندسه فکری رهبر معظم انقلاب جایگاه ویژه‌ای دارد که البته با مفهوم غربی آن کمی متفاوت است و علاوه بر آن‌که شخص مسئول در نظام جمهوری اسلامی باید دانش و تجربه لازم در اداره جامعه را داشته باشد، باید ویژگی‌های ذکر شده در این یادداشت را نیز دارا باشد. شایسته سالاری در اندیشه رهبر معظم انقلاب تا جایی است که نظام جمهوری اسلامی را مساوی حکومت مردم و شایستگان قلمداد می‌کنند و می‌فرمایند: «جمهورى اسلامى، یعنى نظامى که در آن، دربار حکومت طاغوت نیست؛ دخالت بیگانه نیست؛ دخالت خان و خان‌زدگى نیست؛ حکومت مردم و شایستگان است.» (17/2/84)

امید است که رئیس جمهور منتخب با معیارهای فوق دست به انتخاب شایستگان این ملت بزنند تا بتوانند خدمتگزار بهتری برای ملت شریف ایران باشند.