پژوهشگروبلاگ شخصی قاسم صفایی نژاد

کتاب «گذر از نوگرایی» اثر حمید مولانا و لوری ویلسون در سال 1371 توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با ترجمه یونس شکرخواه منتشر شد. این کتاب در سال 1387 به چاپ دوم رسید و در سال 1390 پروفسور حمید مولانا ویرایش جدیدی از این کتاب با نام «پیشرفت و تعالی؛ گذر از نوگرایی» نگاشت که در آن پیوست‌هایی با نگاه جدید به آن اضافه شده است. نسخه اصلی این کتاب به زبان انگلیسی در سال 1989 توسط انتشارات لانگمن منتشر شده بود.

حمید مولانا در مقدمه کتاب با اشاره به چند حادثه مهم جهان که در غرب پیش بینی نشده بود – از جمله انقلاب اسلامی ایران، بازخیزش اسلام، جنبش همبستگی در لهستان، روند دگرگونی در اتحاد جماهیر شوروی، انتفاضه و همچنین جنبش دانشجویان در چین- نتیجه می‌گیرد که مطالعات توسعه بیشتر بر روی نوگرایی جوامع و بر رشد و افول سنت‌گرایی متمرکز بود، حال آنکه امروز شاهد پدیده بی‌سابقه دگرگونی سراسری جوامع هستیم. بنابراین هنگامی که توجه خود را از توسعه به دگرگونی معطوف می‌کنیم، باید دوباره مفهوم بین المللی و همچنین شیوه نهادینه شدن مطالعات مربوط به ارتباطات و توسعه را در این قلمرو تعریف کنیم.

در ادامه پروفسور مولانا تصریح می‌کند که این کتاب سه مقوله به هم پیوسته را بررسی می‌کند:

• از نظریه‌های ارتباطی و توسعه یک تحلیل منتقدانه و نظام پردازانه ارائه می‌کند. این تحلیل در یک بستر تاریخی صورت گرفته است.
• برای ارائه نظریه منتقدانه درباره دگرگونی اجتماعی، که از نوگرایی فراتر می‌رود، یک چارچوب نوین مفهومی را به وجود می‌آورد.
• نقش مثبت تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی را در تغییرات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

فصول کتاب عبارتند از:

اول- توسعه، عرصه‌ای در جست‌وجوی خویش

دوم- فراسوی توسعه‌گرایی، چارچوب تحلیل

سوم- نظریه‌ها و نگرش‌های متفاوت در قبال ارتباطات و توسعه

چهارم- فرهنگ، جامعه و ارتباطات

پنجم- سیاست‌های ارتباطی و برنامه‌ریزی برای توسعه

ششم- تکنولوژی‌های ارتباطی و توسعه

هفتم- ارتباطات دوربرد و نقش آن

هشتم- کاربرد تکنولوژی نوین فضایی در توسعه اقتصادی و اجتماعی

نهم- افراد و جوامع، ارتباطات و دگرگونی جامعه

در ویراست دوم کتاب که با عنوان تعالی و پیشرفت منتشر شده است به جای فصل هفتم و هشتم، فصلی با عنوان «توسعه: نگاهی دوباره» گنجانده شده است.

سراسر کتاب حاکی از تسلط کم‌نظیر ناشی از پژوهش و مطالعه نویسندگان است که با گردآوری تمامی نظریه‌های مهم و تمامی اقدامات تأثیرگذار توانسته‌اند چارچوب تحلیلی جدید و ارزنده‌ای را ارائه دهند.

مواردی که در این کتاب باعث آزار خواننده می‌شود یکی ترجمه نه چندان روان کتاب است و دیگری به روز نبودن برخی مباحث به خصوص در فصل هفتم و هشتم که تا حدودی در ویرایش جدید بهینه شده است.

قبلا در این وبلاگ، 3 بند خواندنی از این کتاب را در بخش «نقل قول» گنجانده بودم که توصیه می‌کنم با خواندن آن‌ها به خواندن کامل کتاب علاقه‌مند شوید. عناوین این 3 بند در زیر آمده است که می‌توانید برای خواندن آن‌ها روی آن کلیک کنید:

نگاه از زاویه مهاجمان فرهنگی

تولید بدون توزیع مناسب اثرگذار نیست

برخورد فرهنگی و جریان آزاد اطلاعات!

نسخه انگلیسی کتاب را می‌توانید با قیمت کمتر از 3 دلار از اینجا خریداری نمایید. همچنین نسخه فارسی کتاب را می‌توانید با قیمت 4 هزار تومان از اینجا خریداری نمایید. نسخه الکترونیکی کتاب نیز به صورت رایگان از اینجا قابل دریافت است.