پژوهشگروبلاگ شخصی قاسم صفایی نژاد

این یادداشت به عنوان سرمقاله شماره 24 ماهنامه مدیریت رسانه منتشر شده است.

اجتماعات بشری جهت تشریک مساعی در جهت اهداف مشابه به وجود آمده‌اند. سازمان‌ها به عنوان نوعی از اجتماعات بشری نیز ایجاد شدند تا عده‌ای برای رسیدن به هدف مشترک با هم همکاری نمایند و در یک تقسیم وظایف و سازماندهی مناسب بتوانند به سمت موفقیت رهسپار شوند؛ موفقیتی که همراه با مسئولیت اجتماعی توأمان باشد.

شتاب و گستردگی تحولات جوامع بشری بخصوص در چند دهه اخیر، کار را برای سازمان‌های مختلف سخت کرده است. سازمان‌ها باید با دیدگانی تیزبین گذشته و حال و آینده جامعه هدف خود را مدنظر داشته باشند تا بتوانند حیات خود را تأمین نمایند. اثرات پدیده‌های نوین بر سازمان‌ها و همچنین خلاقیت سایر سازمان‌ها منجر به نیازمندی سازمان‌ها به یکدیگر در طی زمان شده است؛ نیازمندی برای هم‌افزایی و به اشتراک‌گذاری توانایی‌های اساسی جهت افزایش کارآیی و اثربخشی.

یکی از روش‌های ایجاد و تقویت این هم‌افزایی، ایجاد سازمان‌های هولدینگی است. موضوع‌ ایـجاد‌ یـا‌ تـوسعه هولدینگ، زمانی مطرح می‌شود که هدف سازمان، اداره بیش‌ از‌ یک شرکت است. سازمان با هدف ایجاد تنوع در فعالیت و افزایش تـعداد شـرکت‌ها، با پیوند‌ بین‌ کسب‌وکارهای شرکت‌های تابعه، حلقه‌های مفقوده این شرکت‌ها‌ را‌ رفع و زنجیره‌ ارزش‌ را تکمیل می‌کند. در چنین شرایطی شرکت هولدینگ، برای موفقیت بیشتر شرکت‌های زیرمجموعه خود بین آنان هم‌افزایی ایجاد می‌کند. 

خاستگاه فلسفی طرح شرکت‌های هولدینگ، پی‌ریزی رویکرد و تدوین الگویی است که در آن، مزایا‌ و ویژگی‌های شرکت‌های بزرگ، از قبیل دسترسی‌ به‌ قابلیت‌های گسترده، به اشتراک گذاشتن منابع، صرفه‌جویی در مقیاس، شهرت و اعـتبار و غـیره، همراه بـا ویژگی‌های شرکت‌های کوچک، مانند خـلاقیت، علاقه مالکانه، سرعت، انعطاف‌پذیری و غیره، به‌طور توأم ایجاد شوند.

رسانه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و ادغام یا فعالیت اشتراکی و گروهی آنها، اثرگذاری آنان را برای دستیابی به هدف مطلوب تسهیل می‌کند. این را وقتی بهتر متوجه می‌شویم که بدانیم 90 درصد قدرت رسانه‌ای آمریکا در دست 6 هولدینگ قدرتمند رسانه‌ای این کشور است. «کام‌کست»، «والت دیزنی»، «نیوز کورپوریشن»، «تایم‌وارنر»، «سی‌بی‌اس» و «ویاکوم» شش هولدینگی هستند که فضای رسانه‌ای آمریکا و بلکه بخش اعظمی از جهان را اداره می‌کنند. 232 مدیر اجرایی رسانه، خوراک اطلاعاتی 277 میلیون نفر آمریکایی را کنترل می‌کنند. درآمد کل این 6 شرکت در سال 2010، برابر 276 میلیارد دلار بود، یعنی 36 میلیارد دلار بیشتر از تولید ناخالص داخلی فنلاند. آنها 70 درصد کابل‌ها و تلویزیون‌ها را در اختیار دارند و 3762 شرکت رسانه‌ای دیگر فقط 30 درصد سهم دارند.

سؤال اینجاست که چگونه اداره هولدینگی رسانه می‌تواند از طریق هم‌افزایی، احتمال دستیابی به موفقیت را بیشتر کند؟ برای پاسخ به این سؤال نیازمند این هستیم که بدانیم محدوده‌های هم‌افزایی کجاست؟

هم‌افزایی را می‌توان در قسمت‌های مختلف جستجو کرد:

1. محصول: شرکت‌های مختلف زیرمجموعه یک هولدینگ می‌توانند در طراحی، تولید و آزمایش‌های لازم محصول که معمولا هزینه زیادی در بر دارد، به انحای مختلف مشارکت داشته باشند.

2. بازار: همکاری در ورود به یک بازار جدید یا مطالعات بازار در مراحل مختلف استفاده از محصولات (که معمولا بسیار پرهزینه‌اند) یا حتی مدیریت یک بازار مشترک می‌تواند نتایج بسیاری خوبی به همراه داشته باشد. به عنوان نمونه نمانام (برند) موفق یک شرکت رسانه‌ای در پیوند با یکی دیگر از شرکت‌های زیرمجموعه هولدینگ می‌تواند همان اعتماد را به مخاطب القا کند.

3. خدمات: شرکت‌ها می‌توانند شبکه‌های توزیع خدمات مشترکی داشته باشند و هر جا که ضعفی وجود دارد با نقطه قوت دیگری پوشیده می‌شود.

4. مواد اولیه: در مواردی که مصرف زیاد است، حرکت‌های مشترک می‌تواند بسیار مؤثر باشد. به عنوان مثال با یک بار هزینه پژوهشی، می‌توان انواع محصولات رسانه‌ای مانند کتاب، مستند، کلیپ، گزارش خبری و ... تولید کرد. استفاده از بایگانی دیگر رسانه‌های شرکت هولدینگ نیز نمونه‌ای دیگر است.

5. خرید و فروش درونی: بسیاری از شرکت‌های تحت پوشش و تابعه اگر اراده نمایند، می‌توانند حداقل امتیازاتی برای شرکت‌های زیرمجموعه سازمان در مناقصات خود قائل شوند یا حتی با نظارت‌های دقیق‌تر کار بهتری را از این شرکت‌ها تحویل بگیرند و باعث ارتقای آنها شوند.

می‌بینیم که شرکت‌های زیرمجموعه یک هولدینگ می‌توانند تا چه میزان هم‌افزایی را جهت موفقیت و دستیابی به اهداف ایجاد نمایند. این اهداف می‌تواند هم اهداف مالی برای سود بیشتر و هزینه کمتر باشد و هم اهداف محتوایی مانند اثرگذاری بیشتر بر روی مخاطبان و ... ضمن اینکه مدل هولدینگی اداره رسانه‌ها کمک می‌کند تا مشکلات سازمان‌های بزرگ رسانه‌ای مانند کمبود خلاقیت، عدم انعطاف‌پذیری پیش نیاید و از سویی دیگر کمک می‌کند تا رسانه‌ها و محصولات رسانه‌ای جدید با کمترین اقدام بتوانند از شهرت و اعتبار شرکت هولدینگ خود برای موفقیت بیشتر بهره گیرند.