خارها
خوار نیستند
شاخه‌های خشک
چوبه‌های دار نیستند
میوه‌های کال کرم خورده نیز
روی دوش شاخه بار نیستند
پیش از آنکه برگ‌های زرد را زیر پای خویش
سرزنش کنی
خش خشی به گوش می‌رسد:
برگ‌های بی‌گناه
با زبان ساده اعتراف می‌کنند
خشکی درخت
از کدام ریشه آب می‌خورد؟
اگر چه همه ژورنالیست‌ها واسطه میان واقعیت عینی اجتماعی و تجربه شخصی هستند، اما شیوه انجام این کار و نگرشی که برمی‌گزینند، تحت نفوذ برداشت آن‌ها از نقش و وظیفه است. مک کوایل (1987) تیپولوژی ارزشمندی را از دیدگاه‌های متفاوت ژورنالیست‌ها تدوین کرده است که می‌توان آن را در سطح سازمانی هم به کار گرفت، یعنی توضیح دیدگاه‌های متفاوت سازمان‌های پخش برنامه در مورد ژورنالیست:
* پنجره‌ای رو به تجربه: وظیفه اساسی گسترش دید مخاطبان، توانمند نمودن آنان به دیدن آنچه برای آن‌ها روی می‌دهد، اما بدون دخالت یکسونگری‌ها.
* مفسر: توضیح و تبیین وقایع پراکنده یا سرگردان کننده.
* پلاتفورم (سکو): عمل کردن به عنوان ناقل اطلاعات و اندیشه.
* علامت راهنما: نشان دادن راه به صورت فعال، راهنمایی کردن یا ارائه دستورالعمل.
* فیلتر: انتخاب بخش‌هایی از تجربه برای توجه خاص و بستن جنبه‌های دیگر تجربه، به صورت عمدی و سازمان یافته یا غیرعمدی و اتفاقی.
* آینه: انعکاس تصویری از جامعه – معمولا با مقداری اعوجاج – با تأکید بر آنچه مردم می‌خواهند ببینند، یا گاهی آنچه می‌خواهند تنبیه یا سرکوب کنند.
* پیوند تعاملی: پیوند دادن فرستندگان به گیرندگان از طریق انواع گوناگون بازخورد.
* پرده یا مانع: پنهان کردن حقیقت در خدمت اهداف تبلیغاتی یا گریز از واقعیت از طریق سرگرمی.
کسى که قلبش متعلّق به غیر حق شود در نماز، به آن چیز نزدیک، و از آنچه که حق اراده فرموده بعید شود؛ چنانچه حق فرماید که: «ما قرار ندادیم براى یک نفر دو قلب.» (احزاب/4) و رسول خدا فرمود که خداى تعالى فرمود که «من اطلاع بر قلب بندهاى که در آن حب اخلاص براى طاعت من و به دست آوردن رضاى من است پیدا نکنم، مگر آن که خودم متولّى تمشیت امور او شوم و تدبیر کارهاى او فرمایم. و کسى که به غیر من مشتغل باشد، از استهزاء کنندگان محسوب است و اسم آن در دیوان زیانکاران مکتوب شود.»
مردم چند طایفه‌اند:
گروهی محجوبانند؛ چون ما بیچارگان فرو رفته در حجب ظلمانی طبیعت.
و گروهی سالکانند، که مسافر الی الله و مهاجر به سوی بارگاه قدسند.
و گروهی واصلانند که از حجب کثرت خارج و اشتغال به حق دارند و از خلق غافل و محجوبند؛ و از برای آن‌ها صعق کلی و محو مطلق حاصل شده.
و یک گروه راجعان الی الخلق هستند، که سمت مکمّلیّت و هادویّت دارند؛ چون انبیای عظام و اوصیای آن‌ها علیهم السلام. و این طایفه با آن که در کثرت واقع و به ارشاد خلق مشغولند، کثرت حجاب آن‌ها نیست و از برای آن‌ها مقام برزخیت است...
مقصود از الذین انعمت علیم همین کسانی هستند که حق تعالی با تجلی به فیض اقدس در حضرت علمیه تقدیر استعداد آن‌ها را فرموده، و پس از فناء کلی آن‌ها را به مملکت خود ارجاع نموده و مغضوب علیهم – بنا بر این تفسیر – محجوبان قبل از وصولند و ضالّین فانیان در حضرتند.
مدیریت کار پراسترس، وقت‌گیر و طاقت‌فرسایی است. برخی از اندیشمندان آن را «هنر انجام دادن کار توسط دیگران» تعریف کرده‌اند که سختی کار را نشان می‌دهد؛ زیرا بسیاری مواقع به وجود می‌آید که مدیر چیزی می‌خواهد و بدنه سازمان چیز دیگری! حال اگر این سازمان، سازمان عریض و طویل و بزرگی باشد و توانایی تغییر نیروها را تا حد زیادی از دست مدیر خارج کند، این مشکل بیشتر است. به این اضافه کنید که این سازمان، «سازمان رسانه‌ای» باشد که از بسیاری جهات اداره آن سخت‌تر از سایر سازمان‌ها است؛ چه از نظر سرعت تحولات، تأثیرات فناوری جدید بر آن، کارکنان ویژه، محیط غیرقابل کنترل، رقبای قدرتمند و...
به دلیل علاقه‌ام به حوزه رسانه، عزت الله ضرغامی را به دور از تبلیغات رسانه‌ای له یا علیه او زیر نظر داشتم. تغییرات بزرگ صدا و سیما در دوره او محسوس بود. تحولات کیفی در برنامه‌ها به خصوص در دوره 5 ساله اول مسئولیت ایشان و تحولات کمی در دوره 5 ساله دوم برنامه‌های ایشان واضح و مبرهن است.
بازتر کردن فضا نسبت به دوره قبلی صدا و سیما، پررنگ کردن برنامه‌های گفتگومحور، اهتمام بیشتر در گنجاندن موضوعات مرتبط با خانواده، استفاده از آرشیوهای خاک خورده صدا و سیما، میدان دادن بیشتر به جوانان، پافشاری بر اصول انقلاب اسلامی بدون در نظر گرفتن از دست دادن محبوبیت و ... از نقاط برجسته مدیریت ایشان در صدا و سیما بود. مدیریتی که با جملاتی تحسین آمیز از سوی رهبر معظم انقلاب در پایان دوره ده ساله ارج نهاده شد:
«تلاش و کوششی خستگی‌ناپذیر و دلسوزانه و مبتکرانه» و «توانستند رسانه‌ی ملّی را در دوره‌ی مسئولیت خود به پیشرفتی چشمگیر برسانند که بتواند در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نقشی مؤثر ایفاء کند.» جملاتی است که در حکم محمد سرافراز، در مورد عزت الله ضرغامی گفته شده است.
هر چند به هر حال هیچ شخص و مدیری خالی از اشکال نیست؛ به طور مثال برخی انتصابات اشتباه ضرغامی بخصوص در سال‌های پایانی، شاید نقطه قوت سال‌های ابتدایی مدیریت ایشان که همانا مشورت با نخبگان از تفکرات گوناگون بود را به دست فراموشی سپرد. هرس نکردن ساختار عریض و طویل صدا و سیما در عمل نیز یکی دیگر از اشکالات دوره مدیریتی ایشان بود.
اما در هر صورت قطعا پیشرفت چشمگیر در دوره مسئولیت ایشان محسوس بود که جا دارد به او خسته نباشید عرض کنیم و همانطور که خوش استقبال هستیم، خوش بدرقه هم باشیم.