در برنامه‌ریزى براى نخبگان، هدف ما باید چه باشد؟ البته هدف نباید به‌هیچ‌وجه تحقیرِ غیرنخبگان باشد؛ چون غیرنخبگان ممکن است کارهایى انجام دهند که بسیار برجسته و ممتاز و والا باشد؛ این بدیهى است. اما یک جامعه بدون دارا بودن استخوان‌بندیهاى ذهنىِ قوى، در حرکت جهانى نخواهد توانست از سربالاییهاى دشوار و پیچهاى سخت عبور کند. بنابراین، جامعه همچنان که به بدنه‌ى فکرى نیاز دارد، به نقطه‌ى ممتاز فکرى هم نیاز دارد. بنابراین اگر هوشمندانى در جامعه هستند که از لحاظ ذهنى نخبه‌اند، اینها مى‌توانند به پیشرفت علم و فرهنگ و هنر و کار و پیشرفت هر چیزى که جامعه به آن نیاز دارد، کمک کنند. بنابراین، منهاى این‌که ما بخواهیم غیرنخبه را مورد تغافل قرار دهیم، باید براى نخبگان، حسابى باز کرد. ممکن است به نظر بیاید این یک تبعیض است؛ اما تبعیض همه جا غیرعادلانه نیست؛ گاهى اوقات تبعیض، عین عدالت است. این حساب باز کردن براى نخبگان، عین عدل است؛ به خاطر این‌که ما باید نخبه و هوشمند را در حدّى که مى‌تواند رشد کند، رشد بدهیم. هدف دیگرى که در خصوص برنامه‌ریزى براى نخبگان وجود دارد، این است که اینها احساس کنند مى‌توانند از استعداد خود استفاده نمایند؛ احساس بن‌بست نکنند. صحبت فرار مغزها مى‌شود. فرار مغزها ابعاد گوناگونى دارد. یک بُعد بسیار زشت و بد آن این است که بیگانگانى مى‌خواهند بیایند از ثروت ملىِ انسانىِ یک کشور سوء استفاده کنند. کشورى انسانهایى را پرورش دهد و استعدادهایى را – با همه‌ى عوامل به وجود آورنده‌ى استعدادهاى درخشان – به وجود آورد و به قول دوستمان این را در طبق اخلاص بگذارد و به دیگران بدهد؛ دیگران هم بیایند با صرف پول – که غالباً زحمت دیگرى هم نمى‌کشند – این ثروت را به ثَمَن بَخْس از این ملت بگیرند و او را محروم کنند؛ این، بُعد بسیار بد و دردناک قضیه است.
بُعد دیگرى هم وجود دارد که البته به این بدى نیست؛ اما آن هم فى‌نفسه خوب نیست. آن این است که جوان نخبه‌اى احساس کند که در محیط خارج از کشور، زندگى به او راحت‌تر و خوشتر مى‌گذرد و دغدغه‌اش کمتر است؛ شغل بهترى پیدا مى‌کند و امکانات تحصیلىِ بهترى دارد. بنابراین، این‌جا را رها کند و برود. این هم بُعدى از ابعادِ نامطلوب این کار است.
بُعد دیگرى در این کار وجود دارد و آن، عشقِ به علم است. من یکى دو سال پیش از این به جماعتى از جوانان که این‌جا بودند، در خصوص رفتنِ نخبگان به خارج از کشور گفتم: مى‌شود اسم این را مهاجرت نخبگان براى تکمیل خود و استفاده از امکانات موجود دنیا گذاشت؛ منتها با این نیّت که این تکمیل، براى کشورشان و مردمى که آنها را پرورش دادند و به آنها خدمت کردند، باشد.
بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار جمعى از برگزیدگان المپیادهاى جهانى و کشورى و افراد ممتاز آزمونهاى سراسرى سال ۸۰ و ۸۱؛ ۱۳۸۱/۷/۳