در عصر حاضر، داده‌ها بیش از هر زمان دیگری تبدیل به رکن اصلی تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در حوزه‌های مختلف شده‌اند. کشورها در مسیر تحول دیجیتال نیازمند ابزارهایی هستند تا با تحلیل دقیق شاخص‌های مختلف بتوانند روند توسعه دیجیتال خود را ارزیابی کرده و سیاست‌های سازگاری اتخاذ کنند. یکی از این ابزارهای ارزشمند، OECD Going Digital Toolkit است. این ابزار با ارائه یک چارچوب دقیق و چند بُعدی، دیدگاه جامعی از وضعیت دیجیتال کشورها ارائه می‌دهد.
ساختار ابزار: ۷ بُعد کلیدی سیاستگذاری دیجیتال
این ابزار بر اساس هفت بُعد اصلی طراحی شده که هر کدام جنبه‌ای از توسعه دیجیتال را مورد بررسی قرار می‌دهند. برای هر کشور می‌توان داده‌ها و نمودارهای مختلفی در این هفت سطح به تفکیک مشاهده کرد و بررسی کرد که هر کشور در کدام شاخص پیشرو، در حال رشد یا متوقف است.
۱. دسترسی (Access): ارزیابی زیرساخت‌های ارتباطی و دسترسی به اینترنت. در این بُعد، سطح پوشش اینترنت و کیفیت اتصال در مناطق مختلف کشورها مورد توجه قرار می‌گیرد.
۲. استفاده (Use): تحلیل نحوه بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال در زندگی روزمره و کسب‌وکارها. این شاخص به میزان و کیفیت استفاده از ابزارهای دیجیتال در بخش‌های مختلف می‌پردازد.
۳. نوآوری (Innovation): سنجش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین و میزان ظهور نوآوری در حوزه دیجیتال. این بُعد نشان‌دهنده توانمندی کشور در ایجاد راهکارهای نوآورانه است.
۴. اشتغال (Jobs): بررسی تأثیر دیجیتال‌سازی بر بازار کار و تغییر در نیازمندی‌های مهارتی. چگونگی شکل‌گیری مشاغل جدید و از بین رفتن مشاغل سنتی نیز از جمله موارد این شاخص است.
۵. جامعه (Society): تحلیل اثرات اجتماعی فناوری‌های دیجیتال؛ از جمله تغییرات در سبک زندگی، تأثیر بر فرهنگ و چالش‌های مربوط به حفظ حریم خصوصی.
۶. اعتماد (Trust): ارزیابی سطح امنیت سایبری، حفاظت از اطلاعات و میزان اعتماد عمومی به فناوری‌های دیجیتال. این شاخص نشان می‌دهد که کاربران چقدر به سیستم‌های دیجیتال اطمینان دارند.
۷. بازارهای باز (Market Openness): بررسی سیاست‌های اقتصادی دیجیتال، سطح رقابت‌پذیری، مقررات و چارچوب‌های قانونی مرتبط. این بُعد به توان رقابتی کشورها در بازار جهانی دیجیتال می‌پردازد.
امکانات و ویژگی‌های ابزار
علاوه بر ساختار هفت بُعدی، OECD Going Digital Toolkit امکانات و ویژگی‌های متعدد و کاربردی‌ای را ارائه می‌دهد که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. بصری‌سازی و کاوش داده‌ها: ابزار از نمودارها و گرافیک‌های تعاملی برای نمایش روندها و شاخص‌های دیجیتال بهره می‌برد. این امکان به کاربر اجازه می‌دهد تا به‌صورت بصری وضعیت تحول دیجیتال کشورها را بررسی کند.
۲. Data Kitchen: بخشی اختصاصی برای کاوش در داده‌های زیرساختی که به کاربران اجازه می‌دهد از میان مجموعه‌های بزرگی از داده‌ها، اطلاعات دقیق مورد نیاز را استخراج و تحلیل کنند.
۳. نمایش چند سطحی: از نمایش سطح کلی (hero visualization) تا نمودارهای جزئی‌تر (spindle visualization و نمودارهای تعاملی سطح سوم) که امکان تحلیل عمیق‌تر و دقیق‌تر را فراهم می‌کند.
۴. تنوع نمودارها و ابزارهای تحلیل: استفاده از انواع نمودارهای خطی، میله‌ای و سایر انواع گرافیک، که به تفسیر بهتر روندها و تغییرات در طول زمان کمک می‌کند.
۵. داده‌های متنوع از منابع مختلف: این ابزار داده‌ها را از منابع معتبر مانند حساب‌های ملی، نظرسنجی‌های ICT، و سایر پایگاه‌های داده بین‌المللی گردآوری کرده و به کاربر ارائه می‌کند.
۶. یادداشت‌ها و گزارش‌های تحلیلی: همراه با داده‌های خام، یادداشت‌ها و گزارش‌های تحلیلی (مانند OECD/WPDEMA Digital Measurement Activities) منتشر می‌شود که به روشن‌سازی جنبه‌های فنی و روش‌شناسی تحلیل دیجیتال کمک می‌کند.
نکته نهایی
OECD Going Digital Toolkit ابزاری کاربردی برای سیاست‌گذاران در تدوین استراتژی‌های دیجیتال است. با بررسی هفت بُعد کلیدی، این ابزار زمینه‌ی تحلیل دقیق وضعیت کشورها را فراهم می‌کند و به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند نقاط قوت و چالش‌های موجود را شناسایی کنند.
متأسفانه ایران به دلیل ضعف در دستیابی به داده‌ها در این ابزار جایی ندارد و همچنین در کشور خودمان هم دسترسی مناسبی برای دستیابی به این داده‌ها حتی برای پژوهشگران هم وجود ندارد.
