پژوهشگروبلاگ شخصی قاسم صفایی نژاد

* این یادداشت برای پایگاه تحلیلی تبیینی برهان نوشته شده است.

در روزگاری که زمین بین دو ابرقدرت شرق و غرب تقسیم می‌شد و مردم دنیا خود را گرفتار دو ایدئولوژی «مارکسیسم» و «لیبرالیسم» می‌دیدند، اتفاقی افتاد که چشم جهانیان را مبهوت کرد؛ یک رهبر دینی در روزهایی که نظام سلطه قصد القای جدایی دین از سیاست به مردم جهان داشت، برای خدا قیام کرد و مکتبی نو را به جهانیان ارایه کرد. مکتبی که روز به روز طرفداران و شیفتگان بیشتری پیدا می‌کند. این مکتب بر پایه‏ی دین اسلام پی‌ریزی شده بود و یک مجتهد متفکر مسلمان با استفاده از فقه پویای تشیع، آن را با شرایط روز منطبق کرده بود.
برای معرفی بهتر مکتب امام (ره) نیاز داریم که شاخص‌ها و ابعاد آن را بهتر بشناسیم و بشناسانیم. همواره نیز باید به خاطر داشته باشیم که دشمن برای منحرف کردن مکتب امام (ره) هم برنامه دارد و آن تبیین و تفسیر غلط از این «انگشت اشاره امام» است. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم که شاخص‌ها و ابعاد مکتب امام (ره) را از زبان مقام معظم رهبری که خلف صالح ایشان است، بیان کنیم:
 امام (ره) با ارایه مکتب خود چه کرد؟
- امام بزرگوار ما با ارایه‏ى مکتب سیاسى اسلام، خط بطلان بر همه‏ى تلاش‏هاى فرهنگى و سیاسى دشمنان اسلام در طول یک قرن و نیم گذشته کشید که سعى کرده بودند اسلام را به کلى از عرصه‏ى زندگى جامعه بیرون رانده و با طرح نظریه‏ى جدایى دین از سیاست، دین‏دارى را فقط پرداختن به عبادت و اعمال شخصى قلمداد کنند، و با حذف اسلام از صحنه‏ى سیاست جهان، کشورهاى اسلامى را عرصه‏ى غارتگرى‏ها و تاخت‏وتازهاى سیاسى و نظامى خود نمایند.[1] 
- با ارایه و تعلیم و تبلیغ مکتب سیاسى اسلام، که در آن هم نقش مردم و اراده و خواست آنان و هم نقش هدایت الهى و احکام سعادت‏بخش قرآنى در اداره‏ى زندگى عمومى و حکومت، مشخص گردیده، و جایگاه ایمان و جهاد و اراده و تدبیر تبیین شده است، مبارزات گسترده‏ى مردم، سمت و سوى منطقى و فکرى خود را یافت و امام حکیم فرزانه و شجاع، در موضع رهبر بى‏معارض، چون خورشیدى صحنه‏ى مبارزات را روشن کرد، و سیل عظیم مردم به سوى میدان‏هاى نهضت اسلامى سرازیر شد، و رهبرى حکیمانه و همیشه بیدار امام موجب شد که هجوم وحشیانه‏ى‏ رژیم و مزدورانش به مردم مبارز، نه فقط عزم و اراده‏ى آنان را سست نکند، که آتش خشم و عزم انقلابى آنان را تیزتر نیز بنماید. کمک‏هاى سیاسى و تسلیحاتى و امنیتى آمریکا و صهیونیسم و دیگر حامیان رژیم منحوس پهلوى که در تمام این مدت به سوى آن سرازیر مى‏شد، سود نبخشید و ملت ایران به کمک خداوند متعال و عنایات حضرت بقیة اللّه أرواحنا فداه و با سلاح ایمان و جهاد و عشق به شهادت، بر رژیم تا دندان مسلح پهلوى پیروز شد، و نظام پوسیده‏ى سلطنت را پس از قرنها سلطه‏ى ظالمانه و تحقیرآمیز، به دور افکند و بنیان شامخ نظام اسلامى را که بر ایمان و معرفت و منطق و اراده‏ى مردم استوار است بنا کرد.[2]
- یک نفر یک‏تنه وارد میدان شد؛ با جاذبه‏هاى عظیمى که خداى متعال به برکت خصوصیات ذاتى و اکتسابى در او قرار داده بود، دل‏ها را مجذوب خود کرد؛ دست‏ها و پاها را به حرکت وادار کرد؛ مغزها را به اندیشیدن انداخت و این حرکت عظیم را در اینجا، و نهضت عظیم جهانى و بیدارى اسلامى را در دنیا به وجود آورد: «باش تا صبح دولتش بدمد/ کاین هنوز از نتایج سحر است». بعد از این، راه امام و حکمت امام و مکتب امام و تفکّر امام، در دنیا نقش‏ها خواهد آفرید و نسل‏ها آن را آزمایش خواهند کرد.[3]
- عامل مهم تسلیم‏ناپذیرى و ایستادگى ملت ایران در راه پُر افتخار خود، فلسفه‏ى سیاسى و مکتب سیاسى امام است، که ملت ما از بن دندان به آن اعتقاد دارند.[4]
- امام بزرگوار با مکتب سیاسىِ خود بود که توانست طلسم دیرپاى استبداد را در این کشور بشکند.[5]
- راز موفقیت امام در مکتبى است که عرضه کرد و توانست آن را به‏طور مجسم و به صورت یک نظام، در مقابل چشم مردم جهان قرار دهد.[6]
- انقلاب عظیم اسلامى ما به‏دست مردم به پیروزى رسید و ملت ایران عمق توانایى‏ها و ظرفیت فراوان خود را نشان داد؛ اما این ملت بدون امام و مکتب سیاسى او قادر به چنین کار بزرگى نبود.[7]
- حقیقت امام، فکر امام، روح امام، درس امام و مکتب امام در میان ملت ما و در میان امت اسلامى باقى ماند. این شجره‏ى طیبه، شاخ و برگ بر سرتاسر فضاى زندگى امت اسلامى گسترانید؛ روز به روز ریشه‏دارتر شد؛ روز به روز مستحکم‏تر شد. این کلمه‏ى طیبه و شجره‏ى طیبه‏ى «جمهورى اسلامى» است که محصول آن، بیدارى در دنیاى اسلام و مجد و عظمت و پیشرفت در کشور ما و میان مردم ما بود. ملت ما از این شجره‏ى طیبه، میوه‏هاى شیرینى را چید که براى یک ملت، این ثمرات شیرین، حیاتى است.[8]
- این مکتب، ما را در طول این سى و دو سال از گردنه‌هاى خطرناکى عبور داده است؛ سطح عزت ملى و شرافت بین‌المللى ما را بالا آورده است. کشور به برکت پیمودن این راه، در همان حدى که رعایت کرده است، پیشرفت کرده است؛ به سمت آرمان‏هاى خود پیش رفته است. ما باید رعایت کنیم، منتها همه‌ى جوانب را با هم.[9]
 گستره‌ی مکتب امام (ره)؛
- مکتب سیاسى امام میدانى را باز مى‏کند که گستره‏ى آن حتّى از تشکیل نظام اسلامى هم وسیع‏تر است.[10]
- مکتب سیاسى‏‏ای که امام آن را مطرح و براى آن مجاهدت کرد و آن را تجسم و عینیت بخشید، براى بشریت و براى دنیا حرف تازه دارد و راه تازه پیشنهاد مى‏کند. چیزهایى در این مکتب وجود دارد که بشریت تشنه‏ى آن‏هاست؛ لذا کهنه نمى‏شود. کسانى که سعى مى‏کنند امام بزرگوار ما را به عنوان یک شخصیت متعلق به تاریخ و متعلق به گذشته معرفى کنند، در تلاشِ خود موفق نخواهند شد. امام در مکتب سیاسى خود زنده است، و تا این مکتب سیاسى زنده است، حضور و وجود امام در میان امت اسلامى، بلکه در میان بشریت، منشأ آثار بزرگ و ماندگار است.[11]
 شاخص‌های مکتب امام (ره)؛
- نظام اسلامی در مکتب امام (ره)
* نظام اسلامى در مکتب امام خمینى نظام عدل و ایمان و عقل و آزادگى و مردم‏گرایى است، و استقلال ملى و رد نظام سلطه‏ى بین‏المللى در مکتب امام بزرگوار ما داراى چنین ریشه‏هاى عمیقى است.[12]
* مسوولان خدوم کشور در مقایسه با آنان که به همین مسوولیت‏ها در دیگر کشورها اشتغال دارند، انسان‏هایى استثنایى و برجسته‏اند. آنان از مردم و براى مردم و دردشناس مردمند و این براى متصدیان چنین مسوولیت‏هایى، بزرگ‏ترین ارزش‏هاست. کسى که با زندگى و رفتارها و روابط شخصیت‏هاى سیاسى و حکومتى جهان آشنا باشد، به داشتن چنین دولتمردانى که از سرچشمه‏ى اسلام نوشیده و در مکتب امام بزرگوار پرورش یافته‏اند، خدا را سپاس مى‏گوید.[13]
- تنیدگی معنویت و سیاست در مقابل سیاست از مد افتاده‌ی غربی!
* در مکتب سیاسى امام، معنویت با سیاست در هم تنیده است.
*  امام که تجسم مکتب سیاسىِ خود بود، سیاست و معنویت را با هم داشت و همین را دنبال مى‏کرد.
* در مبارزات سیاسى، کانون اصلى در رفتار امام، معنویت او بود.
* امام به اراده‏ى تشریعى پروردگار اعتقاد و به اراده‏ى تکوینىِ او اعتماد داشت و مى‏دانست کسى که در راه تحقق شریعت الهى حرکت مى‏کند، قوانین و سنت‏هاى آفرینش کمک‏کار اوست.
*حرکت امام براى سعادت کشور و ملت، بر مبناى هدایت شریعت اسلامى بود؛ لذا «تکلیف الهى» براى امام کلید سعادت به حساب مى‏آمد و او را به هدف‏هاى بزرگِ آرمانى خود مى‏رساند.
* آن‏چه او را به سوى آن هدف‏ها پیش مى‏برد، تکلیف و عمل به وظیفه‏ى الهى بود؛ براى خدا حرکت کردن بود. چون انگیزه‏ى او این بود، لذا نمى‏ترسید؛ شک نمى‏کرد؛ مأیوس نمى‏شد؛ مغرور نمى‏شد؛ متزلزل و خسته هم نمى‏شد. این‏ها خاصیت عمل به تکلیف و عمل براى خداست.
* کسى که سیاست را با عرفان جمع مى‏کند و معنویت را با حرکت سیاسى، یک‏جا در برنامه‏ی زندگى خود قرار مى‏دهد، براى او ترس از مرگ معنا ندارد؛ ترس از شکست هم معنا ندارد. این درست نقطه‏ى مقابل سیاستِ کهنه شده و از مدافتاده‏ى غربى است که به‏دروغ آن را سیاستِ مدرن مى‏گویند؛ یعنى تفکیک دین از سیاست، و تفکیک دولت از معنویت.
* حرف نوى مکتب سیاسى امام بزرگوار ما براى دنیا این است که در همه‏ى ارکان برنامه‏ریزى‏هاى یک قدرت سیاسى، سیاست با معنویت، و قدرت با اخلاق همراه شود و اصول اخلاقى مورد مراعات قرار گیرد.[14]
- اعتقاد راسخ و صادقانه به نقش داخلی و جهانی مردم؛
* در مکتب سیاسى امام، هویت انسانى، هم ارزش‏مند و داراى کرامت است، هم قدرت‏مند و کارساز است.
*  نتیجه‏ى ارزش‏مندى و کرامت داشتن این است که در اداره‏ى سرنوشت بشر و یک جامعه، آراء مردم باید نقش اساسى ایفا کند. لذا مردم‏سالارى در مکتب سیاسى امام بزرگوار ما- که از متن اسلام گرفته شده است- مردم‏سالارىِ حقیقى است؛ مثل مردم‏سالارى آمریکایى و امثال آن، شعار و فریب و اغواگرىِ ذهن‏هاى مردم نیست. مردم با رأى خود، با اراده‏ى خود، با خواست خود و با ایمان خود راه را انتخاب مى‏کنند؛ مسوولان خود را هم انتخاب مى‏کنند.
*  نتیجه‏ى ارزش‏مندى و کرامت داشتن این است که در اداره‏ى سرنوشت بشر و یک جامعه، آراء مردم باید نقش اساسى ایفا کند. لذا مردم‏سالارى در مکتب سیاسى امام بزرگوار ما- که از متن اسلام گرفته شده است- مردم‏سالارىِ حقیقى است؛ مثل مردم‏سالارى آمریکایى و امثال آن، شعار و فریب و اغواگرىِ ذهن‏هاى مردم نیست. مردم با رأى خود، با اراده‏ى خود، با خواست خود و با ایمان خود راه را انتخاب مى‏کنند؛ مسوولانِ خود را هم انتخاب مى‏کنند.
* امام با اتکاء به قدرت رأى مردم معتقد بود که با اراده‏ى پولادین مردم مى‏شود در مقابل همه‏ى قدرتهاى متجاوز جهانى ایستاد؛ و ایستاد.
* در مکتب سیاسى امام، مردم‏سالارى از متن دین برخاسته است؛ از «امرهم شورى بینهم» برخاسته است؛ از «هو الّذى ایّدک بنصره و بالمؤمنین» برخاسته است. ما این را از کسى وام نگرفته‏ایم. عده‏یى مى‏خواهند وانمود کنند که نقش مردم در اداره‏ى حکومتها را باید غربى‏ها بیایند به ما یاد بدهند! غربى‏ها خودشان هنوز در خم یک کوچه گرفتارند![15]
-  عطر مکتب امام (ره) در همه دنیا می‌پیچد؛
* مخاطب امام در سخن و ایده‏ى سیاسى خود، بشریت است؛ نه فقط ملت ایران. ملت ایران این پیام را به گوش جان شنید، پایش ایستاد، برایش مبارزه کرد و توانست عزت و استقلال خود را به‏دست آورد؛ اما مخاطب این پیام، همه‏ى بشریت است.
* مکتب سیاسى امام این خیر و استقلال و عزت و ایمان را براى همه‏ى امت اسلامى و همه‏ى بشریت مى‏خواهد.
* تفاوت امام با کسانى که براى خود رسالت جهانى قائلند، این است که مکتب سیاسى امام با توپ و تانک و اسلحه و شکنجه نمى‏خواهد ملتى را به فکر و به راه خود معتقد کند.
* مکتب سیاسى اسلام فکر درست و سخن نوى خود را با تبیین در فضاى ذهن بشریت رها مى‏کند و مثل نسیم بهارى و عطر گل ها در همه جا مى‏پیچد. کسانى که شامه‏ى درستى داشته باشند، آن را استشمام مى‏کنند و از آن بهره مى‏برند؛ همچنان که امروز در بسیارى از کشورهاى دنیا بهره‏ى آن را برده‏اند.[16]
- پاسدارى از ارزشها؛
* شاخص مهم دیگر مکتب سیاسى امام بزرگوار ما پاسدارى از ارزشهاست، که مظهر آن را امام بزرگوار در تبیین مسأله‏ى ولایت فقیه روشن کردند.
*  کسى که نقش رهبرى و نقش ولى فقیه را بر عهده گرفته، اگر ضابطه‏ى علم یا ضابطه‏ى تقوا یا ضابطه‏ى درایت از او سلب شد، چنان‏چه مردم او را بخواهند و به نامش شعار هم بدهند، از صلاحیت مى‏افتد و نمى‏تواند این مسوولیت را ادامه دهد. از طرف دیگر کسى که داراى این ضوابط است و با رأى مردم که به‏وسیله‏ى مجلس خبرگان تحقق پیدا مى‏کند- یعنى متصل به آراء و خواست مردم- انتخاب مى‏شود، نمى‏تواند بگوید من این ضوابط را دارم؛ بنابراین مردم باید از من بپذیرند. «باید» نداریم. مردم هستند که انتخاب مى‏کنند. حق انتخاب، متعلق به مردم است. ببینید چقدر شیوا و زیبا ضوابط دینى و اراده‏ى مردم ترکیب یافته است؛ آن هم در حساس‏ترین مرکزى که در مدیریت نظام وجود دارد.
* بدیهى است که دشمنان امام خمینى و دشمنان مکتب سیاسى او از این نقش خوششان نمى‏آید؛ لذا او را آماج حملات قرار مى‏دهند. در رأس این‏ها کسانى هستند که به برکت امام بزرگوار ما و مکتب سیاسى او، دستشان از غارت منابع مادى و معنوى این کشور کوتاه شده است. آن‏ها جلودارند، یک عده هم دنبالشان حرکت مى‏کنند. بعضى مى‏فهمند چه‏کار مى‏کنند، بعضى هم نمى‏فهمند چه‏کار مى‏کنند.[17]
- مدنظر قرار دادن عدالت اجتماعی در تمام برنامه‌های حکومت؛
* در همه‏ى برنامه‏هاى حکومت- در قانون‏گذارى، در اجرا، در قضا- باید عدالت اجتماعى و پُر کردن شکاف‏هاى طبقاتى، مورد نظر و هدف باشد.
* این‏که ما بگوییم کشور را ثروتمند مى‏کنیم- یعنى تولید ناخالص ملى را بالا مى‏بریم- اما ثروت‏ها در گوشه‏یى به نفع یک عده انبار شود و عده‏ى کثیرى هم از مردم دستشان خالى باشد، با مکتب سیاسى امام نمى‏سازد.
* پُر کردن شکاف اقتصادى در بین مردم و رفع تبعیض در استفاده‏ى از منابع گوناگون ملى در میان طبقات مردم، مهم‏ترین و سخت‏ترین مسئولیت ماست.[18]
ادامه دارد...

پاورقی:
[1]- پیام مقام معظم رهبری به ملت ایران به مناسبت بیستمین سالگرد انقلاب اسلامی‏(21/11/77)
[2]- همان
[3]- بیانات مقام معظم رهبری در خطبه های نماز جمعه ی تهران‏ (9/7/78)
[4]- بیانات مقام معظم رهبری در مراسم پانزدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) (14/3/83)
[5]-  همان
[6]- همان
[7]- همان
[8]- بیانات مقام معظم رهبری در مراسم هفدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) (14/3/85)
[9]- بیانات مقام معظم رهبری در بیست و دومین سالگرد امام خمینی(ره) (14/3/90)
[10]- بیانات مقام معظم رهبری در مراسم پانزدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) (14/3/83)
[11]- همان
[12]- پیام مقام معظم رهبری به ملت ایران به مناسبت بیستمین سالگرد انقلاب اسلامی‏ (21/11/77)
[13]- پیام مقام معظم رهبری به مناسبت روز ملی مبارزه با استکبار جهانی‏ (13/8/69)
[14]- بیانات مقام معظم رهبری در مراسم پانزدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) (14/3/83)
[15]- همان
[16]- همان
[17]- همان
[18]- همان