چکیده

هدف اصلی این پژوهش، طراحی مدل خط مشی‌گذاری توسعه صنعت کتاب الکترونیک است. در این پژوهش، از روش کیفی مبتنی بر نظریه زمینه‌ای استفاده شده است. جامعه آماری صاحب‌نظران حوزه کتاب الکترونیک شامل سیاستگذاران فرهنگی، متخصصان و مدیران صنعت کتاب الکترونیک و حوزه‌های مرتبط با آن است که با نمونه‌گیری به روش نظری از آنان مصاحبه به عمل آمد. از مصاحبه دوازدهم، تکرار در داده‌ها تشخیص داده شد ولی به منظور اطمینان بیشتر با شانزده نفر مصاحبه انجام شد. از طریق کدگذاری باز بیش از ۵۰۸ مفهوم شناسایی شد که در نهایت ۶۹ مفهوم اشباع شده ساخته شد و در کدگذاری محوری در ۱۹ مقوله فرعی طبقه‌بندی شدند. در مرحله کدگذاری گزینشی، «نظام مدیریت محتوا» به عنوان مقوله محوری انتخاب شد. «آگاه‌سازی و ترویج کتابخوانی الکترونیک»، «اصلاح، شفاف‌سازی، اجرا و نظارت بر قوانین»، «مشارکت مردمی» و «استفاده از فناوری برای توسعه» نیز به عنوان راهبردها تعیین و در نهایت مدل خط مشی‌گذاری توسعه کتاب الکترونیک در ایران طراحی شد.

واژه‌های کلیدی: خط مشی گذاری، کتاب الکترونیک، نشر، صنعت کتاب الکترونیک، نشر الکترونیک.

 

این مقاله مستخرج از رساله دکتری اینجانب، در شماره ۱ از دوره ۵ فصلنامه علمی پژوهشی سیاستگذاری عمومی منتشر شده است.

 

امیدوار بودم بعد از اینکه پروپوزال ارشدم در دوره کارشناسی ارشد خیلی دیر تصویب شد، دیگر در دوره دکتری به این بلا دچار نشوم. به خاطر همین از همون ترم 2 دوره دکتری دنبال موضوع بودم که پروپوزال رساله دکتری رو بعد از آزمون جامع تصویب کنم.

اما امروز در واپسین روزهای ترم 8 دوره دکتری توانستم از پروپوزالم دفاع کنم. نه اینکه فقط مشغله‌های فوری و ضروری برام پیش میومد که عقب میفتاد، بلکه عدم رضایت از موضوع هم دلیلی برای این تأخیر هست. موضوعی که چندین بار عوض شد و بالاخره میان بنده و اساتید معظم به مفاهمه رسید.

طراحی و تبیین مدل خط مشی گذاری توسعه صنایع خلاق (مورد مطالعه: صنعت کتاب الکترونیک) 

عنوان رساله دکتری بنده است که ان شالله با راهنمایی جناب آقای پروفسور فرهنگی و مشاوره جناب آقایان دکتر شریفی و دکتر قربانی‌زاده و با داوری جناب آقایان دکتر نرگسیان و دکتر صلواتیان پیگیری خواهد شد. 

از دوستان عزیزم خواهشمندم چنانچه منابع خوب و از آن مهمتر خبرگان و زبدگان عالمی می‌شناسند، به بنده معرفی بفرمایند.

 

چند روز پیش خبری منتشر شد که یکی از خیابان‌های نزدیک دانشگاه تهران قرار است به نام دکتر علی اکبر فرهنگی، پدر مدیریت رسانه ایران، نامگذاری شود؛ اقدامی که هر چند به نظر برای قدردانی از ایشان کم و کوچک است اما در نوع خود پسندیده و قابل تحسین است. اینکه در زمان حیات ایشان این اقدام از دل دانشجویان جوشید و تبدیل به اقدام عملی شد، قابل تقدیر است و باید از همه کسانی که در این امر زحمت کشیدند، تشکر کنیم.

دکتر فرهنگی نیز همانند همان چیزی که از ایشان انتظار می‌رفت، نشان داد که با خیلی‌ها متفاوت است و لایق بهترین تمجیدها و سپاس‌ها. قبلا در این پست (+) از ویژگی‌های این مرد بزرگ نوشته بودم اما امروز هم ایشان در سخنانی کوتاه اما پر مغز در سه محور مانند همیشه حق معلمی را ادا کردند:

- خودم را لایق چنین کاری نمی‌بینم؛ چون در جایی که جای‌جای کوچه‌های این شهر با خون دادن شهدای بسیاری که برای این سرزمین جانفشانی کرده‌اند مزین شده، خودم را کوچکتر و حقیرتر از آن می‌بینم که کوچه‌ای به نام من نامگذاری شود.

- آمدم تا از اهالی این کوچه که از این به بعد به دلیل تغییر نام کوچه در مکاتبات و سایر موارد به زحمت می‌افتند، عذرخواهی کنم و درخواست کنم مرا بخاطر این لطفی که به من شده است، ببخشند.

- پیرزن رخت‌شویی که در زمان قدیم رخت می‌شست و مالیات می‌داد و من با پول مالیات این مردم در مدارس و دانشگاهها درس خواندم و بالنده شدم را نباید فراموش می‌کردم، به همین دلیل سی و چند سال پیش تصمیم گرفتم به وطنم برگردم و خدمت کنم. به همه شما توصیه می‌کنم در حد وسع خود برای سرزمینتان تلاش کنید.

امروز تواضع بی‌ریا و به دور از شعار، توجه به جزییاتی که همه از آن غافلیم و عشق به وطن و مردم سه نکته کلیدی صحبت‌های کوتاه این مرد بزرگ بود.

 

کتاب «نظریه‌پردازان و مشاهیر مدیریت» به همت دکتر علی اکبر فرهنگی، وحید شاه میرزایی و علی حسین زاده در 594 صفحه در سال 1392 منتشر شده است. این کتاب در واقع خلاصه‌ای از تمامی نظریه‌های مدیریت از دوره کلاسیک تا به حال را مطرح کرده است. زاویه‌ای که کتاب به نظریه‌های مدیریت پرداخته با سایر کتب مدیریتی متفاوت است و در مقدمه به آن اینچنین اشاره شده است:

«برای درک و دستیابی به ماهیت هر کدام از تئوری‌های موجود، لازم است که به بستر تاریخی و شرایط فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی حاکم بر آن‌ها توجه کرد و در نظر داشت که در چه حال و هوایی طرح یافته و به گسترش خود ادامه داده‌اند.» در واقع نویسندگان این کتاب کوشیده‌اند قبل از بیان تئوری، خلاصه‌ای از زندگی و شرایط زندگی نظریه‌پردازان آن نظریه را ارائه دهند.

اغلاط املایی و دستوری فراوان کتاب این موضوع را به ذهن متبادر می‌کند که کتاب با عجله و بدون ویراستاری روانه بازار شده است.

کتاب به چند بخش کلی تقسیم شده است:

1. تئوری‌های کلاسیک سازمان
2. مکتب رفتار سازمانی یا روابط انسانی (نئوکلاسیک‌ها)
   • تئوری‌های شخصیت
   • تئوری‌های یادگیری
   • تئوری‌های انگیزش
   • تئوری‌های رهبری
   • سایر روانشناسان سازمانی
3. نظریات راجع به سیستم
4. جامعه شناسان سازمان
   • منتقدان بوروکراسی
   • تکنولوژی در سازمان
   • سایر جامعه شناسان سازمانی
5. محیط سازمانی
6. قدرت و سیاست در سازمان
7. فرهنگ سازمانی
8. استراتژی در سازمان
9. تئوری‌های تصمیم گیری
10. نظریات راجع به کیفیت
11. سایر نظریه‌پردازان و مشاهیر مدیریت

همچنین فهرست جزیی کتاب را می‌توانید از اینجا ببینید.

 

 

با دکتر فرهنگی از سال‌های ابتدایی تحصیلات دانشگاهی از طریق آثارشان آشنا شدم اما طی 4 سال گذشته که افتخار شاگردی ایشان در 3 درس در دوره کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مدیریت رسانه را داشته‌ام، بیش از پیش با ایشان آشنا شده‌ام. بزرگداشت دکتر فرهنگی که روز قبل در کتابخانه ملی برگزار شد، بهانه‌ای شد تا راجع به ایشان ادای وظیفه نمایم و مراتب قدردانی خود را اعلام نمایم که مولایمان فرمود: «من علمنی حرفا فقد صیرنی عبدا».

به واقع ایشان یکی از نوادر عصر کنونی کشور عزیزمان ایران هستند که علاوه بر اینکه دانش بسیاری در حوزه‌های مختلف تاریخی،‌ فرهنگی، جامعه‌شناسی، مدیریتی، فلسفی، رسانه‌ای و ارتباطاتی دارند، شخصیت ارزنده و قابل احترامی دارند. به جرأت می‌توان گفت ایشان مصداق همان ضرب المثل ایرانی هستند که:

درخت هر چه پربارتر است، افتاده‌تر است

آشنایی عمیق با دانش روز بشری در حوزه‌های متعدد علوم انسانی در کنار آشنایی با فرهنگ اسلامی- ایرانی و البته تسلط به ادبیات و آثار برجسته مانند شاهنامه فردوسی و مثنوی مولوی و استفاده از آن‌ها در علوم روز و تولید فکر و تولید علم از سویی، و سجایای اخلاقی ایشان مانند عشق به وطن، دلسوزی، تواضع، نظم، صمیمیت و انصاف از سوی دیگر، از ایشان شخصیتی کم‌نظیر ساخته است.

من از ایشان فقط «مدیریت رسانه» نیاموختم؛ از ایشان عشق به مردم و فرهنگ ایرانی و انصاف در نگاه به همنوعان را آموخته‌ام.

به نظر می‌رسد دست‌نوشته ایشان برای همایش بزرگداشت، خود گویاتر از همه چیز باشد:

 

 

 

«مدیریت راهبردی در رسانه؛ از نظریه تا اجرا» نام کتابی است که چاپ اول آن در سال 89 توسط «نشر دانژه» در دسترس عموم قرار گرفت. این کتاب که ترجمه کتاب "Strategic management in the media from theory to practice" اثر لوسی کونگ است توسط دکتر علی اکبر فرهنگی و دو نفر از شاگردان ایشان به زبان فارسی برگردانده شده است. قیمت این کتاب 384 صفحه‌ای 7600 تومان (چاپ اول) می‌باشد.

این کتاب شامل 11 فصل است که طی این فصول مباحث زیر شرح داده می‌شود: