رادیو کتاب در ادامه برنامه‌های خود با موضوع کتاب الکترونیک، این هفته و با حضور قاسم صفایی‌نژاد، مدیر نشر جام جم به بررسی نشر الکترونیک و مشارکت مردمی در آن پرداخت.
صفایی‌نژاد در مورد وضعیت فعلی نشر الکترونیک در ایران، گفت: فعالیت نشر الکترونیک در ایران از ۱۴ دی ماه سال ۱۳۷۱ آغاز شد که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «از خواب بیدار شوید که می‌توان به جای اینکه چهل هزار کتاب را بار شتر کنید، چهارصد هزار کتاب را روی یک صفحه کوچک به همراه داشته باشید. باید از دستاوردهای جدید دنیا بهره برد». صفایی‌نژاد افزود: بعد از این جمله بود که کتب اسلامی به صورت الکترونیک منتشر شد. البته اگر به صورت کسب و کار به این موضوع نگاه کنیم، حدود ۶ سال است که این موضوع جدی شده است که در این چند سال هم رشد چند برابری داشته است هر چند که هنوز سهم نشر الکترونیک از کل بازار کتاب نزدیک به ۱ درصد است.
مدیر نشر جام جم در مورد وضعیت نشر الکترونیک در دنیا گفت: سهم بازار کتاب الکترونیک در دنیا در سال ۲۰۱۴، ۱۲.۶ درصد بوده است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۱۹ به ۲۷.۸ درصد برسد و در واقع رشد سالیانه ۱۷.۴ درصدی را کسب کند.
این در حالی است که در همان سال ۲۰۱۴ سهم نشر الکترونیک در کشور آمریکا از کل صنعت کتاب در این کشور ۲۷ درصد بوده، و البته در کل ۴۵ درصد درآمد بخش نشر کتاب به واسطه دیجیتال مهیا شده بود؛ به طور مثال خرید کتاب فیزیکی از درگاه‌های دیجیتال.
صفایی‌نژاد افزود: در حال حاضر ۳۰ درصد از سهم بازار کتاب الکترونیک جهان در اختیار آمریکا، ۱۷ درصد چین، ۸ درصد آلمان، ۵ درصد ژاپن، ۴ درصد انگلستان، ۳ درصد فرانسه است و سایر کشورها مجموعا ۳۳ درصد از سهم این بازار را در اختیار دارند. این در حالی است که سهم چین در چند سال اخیر رشد چشمگیر داشته است و در گزارش‌های ۱۰ سال پیش اسمی از چین به میان نمی‌آمد.
سردبیر سابق ماهنامه علمی تخصصی مدیریت رسانه بیان کرد: اگر بخواهیم وضعیت نشر الکترونیک رو در ایران دقیق‌تر ببینیم باید بگوییم ما در حوزه پلتفرم وضعیت خوبی داریم، در حوزه دیوایس هم با وجود بیش از ۱۰۰ میلیون ابزار هوشمند در کشور از وضعیت خوبی برخورداریم اما مشکل اصلی در کشور کمبود محتوای دیجیتال است.
صفایی‌نژاد بیان کرد برای اینکه گرایش به مطالعه کتاب الکترونیک در کشور را زیاد کنیم، نیازمند هستیم که راجع به تک تک زنجیره ارزش صنعت نشر تجدید نظر کنیم. نیاز داریم به اصلاح و شفاف سازی سیاستگذاری، قانونگذاری، اصلاح و شفاف سازی نظام حمایت و یارانه دولتی، دور شدن از ممیزی سلیقه‌ای، تعیین تکلیف شدن قوانین مرتبط با مالکیت معنوی در سطح ملی و جهانی و در نهایت ترویج مطالعه الکترونیک.
مدیر نشر جام جم در مورد روش‌های توسعه نشر الکترونیک از طریق مشارکت مردم هم پیشنهاد داد که در چند بخش می‌توان این کار را انجام داد. وی افزود: باید تصمیم جدی در حوزه خودناشری الکترونیک در کشور بگیریم. باید راهی بیابیم که ضمن حفظ ممیزی کتاب، سیاست کلان جمهوری اسلامی مبنی بر حمایت از فعالیت‌های خودجوش فرهنگی تحقق یابد. سوال این است که آیا بدون مشارکت مردم در تولید محتوا می‌توان سیاست کلان جمهوری اسلامی در برنامه ششم توسعه مبنی بر ۵ برابر شدن محتوای فارسی را محقق کرد؟
این اتفاق در دنیا تجربه شده است. آمازون که به تنهایی ۴۴ درصد از فروش کتاب الکترونیک دنیا را به خود اختصاص داده است، مدعی است که ۶۰ درصد از درآمد خود را از طریق خودناشری کسب می‌کند.
می‌توانیم برای اتصال تولید و توزیع به هم در مشارکت مردمی این حوزه، ویکی‌بوک را راه اندازی نماییم. در توزیع نیاز است تا پلتفرم‌های کتاب الکترونیک ما سیستم قرض کتاب کاربران به یکدیگر را راه اندازی نمایند. نیازمند این هستیم که نسل جوان ما اراده کند برای کتابخوانی تا نسل بعدی که تربیت می‌شوند در سبک زندگی پدر و مادر خود کتابخوانی را لمس کند.
ما نیازمند این هستیم که نهضت معرفی کتاب مردمی راه اندازی کنیم تا کتب خوب به مردم معرفی شوند و ترویج کتابخوانی صورت گیرد. این امر در نشر الکترونیک با انتشار بریده کتاب‌ها و معرفی ویدئویی یا صوتی کتاب‌ها راحت‌تر هم انجام می‌شود.
رادیو کتاب هر هفته سه شنبه‌ها با حضور امین نادری به عنوان کارشناس مجری، از ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰ به صورت زنده از شبکه رادیویی فرهنگ به موضوع کتاب الکترونیک می‌پردازد.
ایده مسابقه داستان نویسی خودنویس هر چند از همان پاییز سال گذشته که مسئولیت راه اندازی مجدد نشر جام جم را پذیرفتم در ذهنم بود، اما برخی مسائل سازمانی و تغییر و تحولاتی که در موسسه جام جم در حال رخ دادن است آن را تا مرداد امسال به تاخیر انداخت.
از مرداد که فراخوان مسابقه را اعلان کردیم، سعی کردیم تبلیغات مناسبی داشته باشیم. روزنامه جام جم، جام جم آنلاین، خبرگزاری‌های مهر و فارس و ایبنا، فضای مجازی و با فاصله زمانی دو سه هفته، رادیو و بخصوص رادیو فرهنگ -که در برنامه تخصصی پاتوق داستان به مسابقه پرداخت- پای کار آمدند.
سعی کردیم با برداشتن گام‌های پشت سر هم در اتفاقات مسابقه، همیشه در میان اخبار فرهنگی باشیم. یک روز دبیر علمی تعیین می‌شد و هفته بعد داوران و سپس مصاحبه‌ای برای توضیح بیشتر و بعد از آن انتشار موشن گرافیک، برگزاری نشست خبری و ... حتی از تبلیغ در کانال‌های پربازدید تلگرامی که جنبه سرگرمی دارند هم غفلت نکردیم.
در سایر شبکه‌های اجتماعی هم حضور داشتیم اما تبلیغ خاصی نکردیم. در تبلیغات محیطی هم سعی کردیم لااقل در سطح شهر تهران، در فرهنگسراها، برخی کتابخانه‌های عمومی، کافه کتاب‌ها و دانشکده‌های مختلف پوستر تبلیغاتی‌مان را بچسبانیم. تلویزیون هم متاسفانه همکاری لازم را برای تبلیغ نکرد و حتی خانم لبافی که قرار بود برای پخش نشست خبری در آیتم کلاکت اخبار ۲۰:۳۰ تشریف بیاورند، نیامدند؛ تا هفته گذشته که دوست خوبم جناب آقای رضاییان، تهیه کننده محترم برنامه کتاب‌باز در پخش تیزر همکاری کردند.
تیزر دوم را که با همکاری سرکار خانم مژده لواسانی ساختیم در کتاب‌باز پخش کردیم و ایشان زحمت کشیدند و در صفحه اینستاگرامی خودشان هم منتشر کردند. اتفاق جالبی افتاد: تعداد زیادی از مخاطبان تازه به گوششان رسید و درخواست کردند که مسابقه تمدید شود. به نظرم آمد که افرادی هستند که روزنامه، خبرگزاری، رادیو و حتی تلگرام هم نمی‌بینند اما حواسشان به اینستاگرام هست. تعداد این افراد آنقدر زیاد بود که بلافاصله به دبیر علمی پیشنهاد دادم که تا حد امکان به تمدید مهلت دریافت آثار فکر کنند؛ به هر حال این ضعف ما بود که برای تبلیغ در اینستاگرام که مخاطبان خاص خود را دارد برنامه ریزی نکرده بودیم و باید تا حد مقدور جبران می‌کردیم.
آقای فلاح هاشمی هم با تمدید موافقت کردند و خبر نهایی اینکه مسابقه داستان نویسی خودنویس تا ۱۶ آذر تمدید شد. مهلت دریافت آثار تمدید شد اما کماکان ۲۰ استعداد برتر داستان بلند در شب یلدا معرفی خواهند شد و سایر مراحل مسابقه طبق روال قبلی ان شالله انجام خواهد شد.
مدیر نشر جام جم در حکمی، میرشمس‌الدین فلاح هاشمی را به عنوان دبیر علمی اولین دوره مسابقه داستان‌نویسی «خودنویس» منصوب کرد.
به گزارش روابط عمومی نشر جام جم، در حکم قاسم صفایی‌نژاد، مدیر نشر جام جم، خطاب به میرشمس‌الدین فلاح هاشمی آمده است:
نظر به مراتب علمی و فرهنگی و تجربه‌های ارزنده‌تان در حوزه داستان نویسی، جنابعالی به موجب این حکم به عنوان دبیر علمی اولین دوره مسابقه داستان نویسی «خودنویس» منصوب می‌شوید. «نشر جام جم» در دوره جدید خود قصد دارد افتخار همراهی مردم در تمامی زمینه‌های مرتبط با کتاب، از نیازسنجی و ایده‌پردازی تا تولید و معرفی کتاب را داشته باشد. لذا کشف استعدادهای پنهان در سراسر کشور و هم‌قدمی با آنان تا رسیدن به نقطه شکوفایی هدف اصلی است. امید است با یاری جستن از خداوند تبارک و تعالی و بهره‌گیری از فرهیختگان و اندیشمندان در پیشبرد فرهنگ اسلامی ایرانی پیروز باشید.
مصاحبه با روزنامه جام جم در مورد مسابقه داستان نویسی خودنویس
وضعیت کتاب را در این شرایط اقتصادی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اوضاع اقتصادی کشور باعث شده است که قدرت خرید مردم پایین بیاید و برخی از کالاها از سبد مصرفی خانوارها حذف شود یا کمتر شود. همه می‌دانیم که در چنین روزهایی، کتاب از جمله کالاهایی است که اگر کتب درسی و آموزشی و کمک آموزشی را محاسبه نکنیم، سهم آن در سبد عموم مردم کاهش پیدا می‌کند.
از سوی دیگر می‌دانیم با توجه به رژیم ناقص مصرف رسانه‌ای در کشور که بیشتر از رسانه‌های سطحی و محتوای کم‌عمق و کوتاه استفاده می‌شود، خطر دیگری نیز کشور را تهدید می‌کند: خطر سطحی شدن تفکر مردم که باعث می‌شود مردم با یک جریان‌سازی خبری، رفتارهای غیرعادی نشان دهند. در دنیا برای غلبه بر این خطر، به تصحیح رژیم مصرف رسانه‌ای با استفاده از رسانه‌های عمیقی مانند کتاب و سینما می‌پردازند. متاسفانه استفاده از این دو رسانه در کشور ما با وضعیت مطلوب فاصله دارد و ما ناگزیریم علیرغم مشکلات اقتصادی که بر آن واقف هستیم، چاره‌ای برای آن بیندیشیم.
بر اساس چه نیازی مسابقه «خودنویس» را طراحی کردید؟
نشر جام جم در دوره جدید خود، با استفاده از مشورت بسیاری از نخبگان این حوزه، گام‌هایی را طراحی کرده است که همه در کنار هم بتوانیم بر این مشکلات غلبه کنیم. یکی از گام‌ها تغییر عادت مطالعه مردم بخصوص نوجوانان و جوانان به سمت کتاب الکترونیک است. به عنوان یک شاهد مثال ساده، کتاب الکترونیک به دلیل اینکه تحت تأثیر قیمت کاغذ و نحوه واردات آن نیست، می‌تواند قیمت قبلی خود را حفظ کند و تا حدودی مانع از کاهش سرانه مطالعه کتاب شود.
یکی دیگر از این گام‌ها مشارکت جدی مردم در تولید کتاب و معرفی کتاب به یکدیگر است. ما معتقدیم با استفاده از ظرفیت‌های رسانه ملی و فضای مجازی، می‌توان استعدادهای کشور در حوزه نویسندگی را یافت و به آنان کمک کرد که مسیر پیشرفت را سریع‌تر بپیمایند. ما باور داریم که یکی از دلایل سرانه پایین مطالعه کتاب در کشور، عدم توجه برخی از ناشران به نیازهای محتوایی مردم است. در تعامل با مردم، می‌توان نیازهای مردم را بهتر شناخت و به مردم کمک کرد تا بتوانند در تولید و معرفی کتاب به یکدیگر سهیم باشند.
مسابقه «خودنویس» که اولین مسابقه طراحی شده نشر جام جم است، طوری طراحی شده است که ضمن جذابیت بخش‌های مختلف در اجرای مسابقه، آزمایشی باشد برای مسابقات بزرگتر و فراگیرتر در آینده‌ای نزدیک. ما معتقدیم این مسابقه کمک می‌کند تا مردم بخصوص نوجوانان و جوانان ما این اعتماد به نفس را پیدا کنند که می‌توانند ایده‌های خود را تبدیل به کتاب‌های پرفروش کنند.