از دیرباز یکی از ویژگی‌ها و خصلت‌های ایرانیان، علاقه آنان به فرهنگ و هنر بوده است. علاقه‌ای که نه روزی در معماری و روزی در شعر جستجو شود، بلکه علاقه‌ای که روزگاران متمادی در زندگی ایرانیان جاری است. ایران پس از اسلام نیز از این حیث سرآمد سایر ملل اسلامی است.
یکی از مهم‌ترین ساحات فرهنگ -چه فرهنگ عمومی و چه صنایع فرهنگی و خلاق- عرصه کتاب و کتابخوانی است. نیکلاس کار می‌نویسد: «کتاب تنها عامل دگرگونی آگاهی بشر در سال‌های پس از اختراع چاپ نبوده است. بسیاری از فناوری‌ها و روندهای اجتماعی و جمعیت‌شناختی دیگر هم نقش مهمی ایفا کرده‌اند اما کتاب در مرکز تمام این تغییرات بوده است*».
باور دارم مردم ایران هنوز علاقه به کتاب را نسل به نسل پرورش می‌دهند و برخلاف آنچه محافل روشنفکری و بعضا محافل حزب اللهی با تبختر «دوری مردم از کتاب» می‌دانند، خیالی بیش نیست. صنعت نشر و کتاب، مؤلفه‌های گوناگون و بازیگران مختلفی دارد که یکی از آنان مردم هستند؛ کم و کاستی‌ها در سایر بخش‌ها را به نام دیوار کوتاه‌تر زدن، شرط انصاف نیست. اگر دوری مردم از کتاب وجود هم داشته باشد، مقصران بزرگتری وجود دارند که باعث این وضعیت شده‌اند.
نمونه کوچکی از علاقه مردم به کتاب را در مسابقه داستان نویسی خودنویس دیدیم. نشر جام جم بدون سابقه‌ای در حوزه داستان نویسی، پس از چند سال تعطیلی، فراخوانی محدود برای داستان بلند، آن هم مخصوص قلم‌اولی‌ها داد. در مدت اندک چند ماهه، ۴۵۹ داستان بلند به نشر جام جم رسید در حالی که برخی از فعالان نشر، دریافت ۵۰ داستان بلند از مردم در همان مدت را شاهکار می‌دانستند.
حال دوباره بهانه‌ای پیدا شده برای آنکه علاقه مردم به کتاب و کتابخوانی ظاهر شود. استاد و برادر عزیزم، دکتر امین متولیان، به همراه سایر دوستان و برادران در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور موفق شدند بزرگترین کتابخانه کشور را در مشهد برای مردم تأسیس کنند. استقبال مردم از افتتاح این کتابخانه در روز اول هر چند مایه امید است اما همه کار نیست؛ مطمئنم با ساخت و تجهیز و روزآمدی کتابخانه‌ها و البته تصحیح نظام مدیریت محتوا در عرصه نشر، روزهای روشنی در انتظار است.
-----------------------------
* کتاب کم‌عمق‌ها؛ اینترنت با مغز ما چه می‌کند؟
امروز اسامی نفرات برتر مسابقه داستان نویسی خودنویس را اعلام کردیم. (+) چند روز قبل جلسه ۵ ساعته با حضور داوران مسابقه داشتیم تا واقعا ۲۰ نفری که بیشترین شایستگی را برای ورود به مرحله بعد دارند را شناسایی کنیم. بعضا رقابت‌ها خیلی نزدیک بود و برای حذف برخی از آثار همه ناراحت بودیم. آثاری که هم موضوع و ایده خوبی داشتند و هم قلم مستعدی اما مجبور بودیم به هر حال از بین همه آثار، ۲۰ اثر را انتخاب کنیم. از همه داوران محترم که با وجود کمبود زمان، تمام انرژی و دقت خود را مصروف انتخاب بهترین‌ها کردند از همینجا اعلام سپاسگزاری می‌کنم.
انتخاب این ۲۰ اثر و تقویت آنها در مرحله کارگاه داستان نویسی را مژده‌ای می‌دانیم به همه کسانی که آرزوی نویسنده شدن دارند و نیاز به انگیزه‌ای برای حمایت؛ حال چه حمایت آموزشی باشد و چه حمایت انتشار اثر و چه حمایت تبلیغاتی.
به جز این ۲۰ نفر، بیش از ۲۰۰ نفر دیگر نیز -با توجه به امتیاز داوران محترم مسابقه- تا حد ممکن حمایت خواهند شد. حمایتی که شاید بدون جایزه ویژه مسابقه باشد ولی در حد توان و تمایل شرکت کنندگان بزرگوار، بتوانیم قدم به قدم آنها را به انتشار اثر که حتما ارزشمند است، نزدیک کنیم.
به جز این ۲۰۰ نفر، تمام شرکت کنندگان در مسابقه خودنویس را جزیی از خانواده نشر جام جم می‌دانیم و حتما ارتباط‌مان با آنها را حفظ خواهیم کرد. برای آنها هم از هر نقطه‌ای از ایران عزیز باشند، برنامه‌هایی طراحی کرده‌ایم.
پس از اعلام نتایج، چند نفری ابراز ناراحتی و ناامیدی کردند و برخی تصور کردند که استعداد کافی برای برنده شدن نداشتند؛ سعی کردم به نظر چند نفر از این بزرگواران به نمایندگی از همه خودنویسی‌ها پاسخ دهم تا مابقی نظرات هم روابط عمومی نشر پاسخگو باشد. انتخاب نشدن در یک مسابقه با ظرفیت محدود تعداد برندگان حتما آخر دنیا نیست و جای ناامیدی و ناراحتی وجود ندارد. باید همه با هم تلاش کنیم و روز به روز بهتر شویم. ما در نشر جام جم، برنامه‌های مفصل برای مشارکت مردم در بیشتر حوزه‌های نشر طراحی کرده‌ایم.
----------------------------------------------
پ.ن: پویش کتابخوان مجازی انقلاب اسلامی برای معرفی ویدئویی کتاب با موضوع انقلاب اسلامی توسط مردم توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با مشارکت نشر جام جم ایجاد شده است. پیشنهاد می‌کنم در این پویش هم شرکت کنید، شاید یکی از برندگان آن شما باشید.
مسابقه داستان نویسی خودنویس روزهای شلوغ و پرکاری را سپری می‌کند. به دلیل تمدید مهلت ارسال آثار و حجم آثار ارسالی سه روز منتهی به پایان، مجبور شدیم برای اینکه دقت و کیفیت داوری پایین نیاید، مهلت داوری هم از شب یلدا به مدت ۱۰ روز عقب بیندازیم. داوران محترم با سرعت و دقت بالا در حال داوری هستند و تا به امروز ۲۶۹ اثر از ۴۵۹ اثر ارسالی داوری شده است. مشخصات آثار دریافتی و ارسال کنندگان آن را می‌توانید در داده‌نمایی که امروز منتشر شد، مشاهده کنید.
مربیان کارگاه نویسندگی هم تعیین و معرفی شدند. شکر خدا مانند داوران (+) که همگی از شخصیت‌های مطرح داستان نویسی کشور هستند، مربیان خوب و صاحب‌نامی قبول زحمت کردند و ما را یاری خواهند کرد (+).
قرار است پس از تعیین ۲۰ نفر برتر تصمیم بگیریم که کارگاه‌ها به چه شکلی برگزار شود؛ شهرهای محل زندگی برگزیده‌ها، شغل آنان و شرایط مختلف را باید طوری بسنجیم که بیشترین همراهی ممکن با این بزرگواران را داشته باشیم. سعی می‌کنیم کارگاه‌ها در روزهای پنجشنبه و جمعه برگزار شود که شاغلان و دانشجویان مشکل کمتری برای رفت و آمد داشته باشند. کارگاه‌ها هم ۱۲ جلسه ۲ ساعته خواهند بود که ان‌شالله منجر به حرفه‌ای‌تر شدن آثار خواهند شد. ان‌شالله برای برگزیدگان، مکانی برای اسکان در صورت نیاز تأمین خواهد شد.
بعضا آثار چنان کیفیتی داشته‌اند که داوران را به تحسین واداشته‌اند اما تا نهایی شدن همه داوری‌ها از ذکر کوچکترین جزییات در این مورد معذوریم. نکته دیگر اینکه آثار ۲۰ نفر برگزیده قبل از آنکه معرفی شوند، از طریق نرم افزارها و بانک‌های اطلاعاتی رسمی کشور جستجو می‌شوند تا در صورتی که داستانی به صورت کپی از اثرهای قبلا منتشر شده، نگارش شده است، حذف شود.
ما همه تلاش‌مان را برای رعایت عدالت و کشف استعداد خواهیم کرد. به جز ۲۰ نفر برگزیده، تمامی افرادی که نمره بالای ۵۰ از ۱۰۰ داوران را کسب کنند، از طریق نشر جام جم به اشکال مختلف حمایت خواهند شد. این حمایت می‌تواند شامل اهدای کتاب آموزش داستان نویسی یا شرکت با تخفیف ۵۰ درصد در کارگاه‌های داستان نویسی باشد. شما هم اگر ایده‌ای برای حمایت دارید با ما در میان بگذارید.
----------------------------------------------------
* با کلیک روی عکس می‌توانید در اندازه بزرگتری جزییات داده‌نما را بهتر بخوانید.
ایده مسابقه داستان نویسی خودنویس هر چند از همان پاییز سال گذشته که مسئولیت راه اندازی مجدد نشر جام جم را پذیرفتم در ذهنم بود، اما برخی مسائل سازمانی و تغییر و تحولاتی که در موسسه جام جم در حال رخ دادن است آن را تا مرداد امسال به تاخیر انداخت.
از مرداد که فراخوان مسابقه را اعلان کردیم، سعی کردیم تبلیغات مناسبی داشته باشیم. روزنامه جام جم، جام جم آنلاین، خبرگزاری‌های مهر و فارس و ایبنا، فضای مجازی و با فاصله زمانی دو سه هفته، رادیو و بخصوص رادیو فرهنگ -که در برنامه تخصصی پاتوق داستان به مسابقه پرداخت- پای کار آمدند.
سعی کردیم با برداشتن گام‌های پشت سر هم در اتفاقات مسابقه، همیشه در میان اخبار فرهنگی باشیم. یک روز دبیر علمی تعیین می‌شد و هفته بعد داوران و سپس مصاحبه‌ای برای توضیح بیشتر و بعد از آن انتشار موشن گرافیک، برگزاری نشست خبری و ... حتی از تبلیغ در کانال‌های پربازدید تلگرامی که جنبه سرگرمی دارند هم غفلت نکردیم.
در سایر شبکه‌های اجتماعی هم حضور داشتیم اما تبلیغ خاصی نکردیم. در تبلیغات محیطی هم سعی کردیم لااقل در سطح شهر تهران، در فرهنگسراها، برخی کتابخانه‌های عمومی، کافه کتاب‌ها و دانشکده‌های مختلف پوستر تبلیغاتی‌مان را بچسبانیم. تلویزیون هم متاسفانه همکاری لازم را برای تبلیغ نکرد و حتی خانم لبافی که قرار بود برای پخش نشست خبری در آیتم کلاکت اخبار ۲۰:۳۰ تشریف بیاورند، نیامدند؛ تا هفته گذشته که دوست خوبم جناب آقای رضاییان، تهیه کننده محترم برنامه کتاب‌باز در پخش تیزر همکاری کردند.
تیزر دوم را که با همکاری سرکار خانم مژده لواسانی ساختیم در کتاب‌باز پخش کردیم و ایشان زحمت کشیدند و در صفحه اینستاگرامی خودشان هم منتشر کردند. اتفاق جالبی افتاد: تعداد زیادی از مخاطبان تازه به گوششان رسید و درخواست کردند که مسابقه تمدید شود. به نظرم آمد که افرادی هستند که روزنامه، خبرگزاری، رادیو و حتی تلگرام هم نمی‌بینند اما حواسشان به اینستاگرام هست. تعداد این افراد آنقدر زیاد بود که بلافاصله به دبیر علمی پیشنهاد دادم که تا حد امکان به تمدید مهلت دریافت آثار فکر کنند؛ به هر حال این ضعف ما بود که برای تبلیغ در اینستاگرام که مخاطبان خاص خود را دارد برنامه ریزی نکرده بودیم و باید تا حد مقدور جبران می‌کردیم.
آقای فلاح هاشمی هم با تمدید موافقت کردند و خبر نهایی اینکه مسابقه داستان نویسی خودنویس تا ۱۶ آذر تمدید شد. مهلت دریافت آثار تمدید شد اما کماکان ۲۰ استعداد برتر داستان بلند در شب یلدا معرفی خواهند شد و سایر مراحل مسابقه طبق روال قبلی ان شالله انجام خواهد شد.